Физиологиялык гемостаз организмдин маанилүү коргоо механизмдеринин бири болуп саналат.Кан тамыр жабыркаганда, бир жагынан, кан жоготпоо үчүн тез арада гемостатикалык тығынды түзүү талап кылынат;экинчи жагынан, бузулган бөлүгүнө гемостатикалык реакцияны чектөө жана системалуу кан тамырлардагы кандын суюктук абалын сактоо зарыл.Демек, физиологиялык гемостаз так тең салмактуулукту сактоо үчүн өз ара аракеттенүүчү ар түрдүү факторлордун жана механизмдердин натыйжасы болуп саналат.Клиникалык жактан кичинекей ийнелер көбүнчө кандын табигый түрдө агып чыгышы үчүн кулактын төшөгүн же манжалардын учтарын тешип, андан соң кандын узактыгын өлчөө үчүн колдонулат.Бул мезгил кан кетүү убактысы (кан кетүү убактысы) деп аталат, ал эми кадимки адамдар 9 мүнөттөн ашпайт (шаблондук ыкма).Кан агуунун узактыгы физиологиялык гемостатикалык функциянын абалын чагылдыра алат.Физиологиялык гемостатикалык функция начарлаганда кан куюлууга ыктап, геморрагиялык оорулар пайда болот;ал эми физиологиялык гемостатикалык функциянын ашыкча активдешүүсү патологиялык тромбозго алып келиши мүмкүн.

Физиологиялык гемостаздын негизги процесси
Физиологиялык гемостаз процесси негизинен үч процессти камтыйт: вазоконстрикция, тромбоцит тромбунун пайда болушу жана кандын уюшу.

1 Вазоконстрикция Физиологиялык гемостаз биринчи кезекте жабыркаган кан тамырдын жана ага жакын жайгашкан майда кан тамырлардын жыйрылышы катары көрүнөт, бул жергиликтүү кандын агымын азайтат жана кан агууну азайтуу же алдын алуу үчүн пайдалуу.Вазоконстрикциянын себептерине төмөнкү үч аспекти кирет: ① Жаракат алуу стимул рефлекси вазоконстрикцияны пайда кылат;② Кан тамыр дубалынын бузулушу жергиликтүү тамырдын миогендик жыйрылышын пайда кылат;③ Жараатка жабышкан тромбоциттер кан тамырларын кысылышы үчүн 5-HT, TXA₂ ж.б. бөлүп чыгарат.вазоконстрикцияны пайда кылган заттар.

2 Тромбоциттердин гемостаздык тромбунун пайда болушу Кан тамыр жаракат алгандан кийин, субэндотелийдик коллагендин таасири менен аз сандагы тромбоциттер 1-2 секунданын ичинде субэндотелийдик коллагенге жабышып калат, бул гемостаздык тромбдун пайда болушунун биринчи этабы болуп саналат.Тромбоциттердин адгезиясы аркылуу жаракат алган жерди "аныктоого", гемостатикалык тығынды туура жайгаштырууга болот.Жабылган тромбоциттер тромбоциттерди активдештирүү жана эндогендик ADP жана TXA₂ бөлүп чыгаруу үчүн тромбоциттердин сигнал берүү жолдорун андан ары активдештирет, бул өз кезегинде кандагы башка тромбоциттерди активдештирип, бири-бирине жабышып калуу үчүн көбүрөөк тромбоциттерди тартуу жана кайтарылгыс агрегацияны пайда кылат;жергиликтүү бузулган кызыл кан клеткалары ADP жана жергиликтүү бөлүп чыгарат Уюу процессинде пайда болгон тромбин жарага жакын агып жаткан тромбоциттерди тынымсыз жабышып, субэндотелиялык коллагенге жабышып калган тромбоциттерге чогулуп, акырында тромбоциттердин гемостатикалык пластинкасын түзө алат. жараатты бөгөттөө жана алгачкы гемостаз (ирстемостаз) деп да белгилүү болгон алдын ала гемостазга жетишүү.Баштапкы гемостаз негизинен кан тамырлардын кысылышына жана тромбоциттердин гемостатикалык пластинкасынын пайда болушуна көз каранды.Мындан тышкары, бузулган тамыр эндотелийинде PGI₂ жана NO өндүрүшүнүн кыскарышы тромбоциттердин агрегациясына да пайдалуу.

3 Кандын уюшу Бузулган кан тамырлар да кандын уюшу системасын активдештире алат жана жергиликтүү кандын уюшу тездик менен ишке ашат, ошондуктан плазмадагы эрүүчү фибриноген эрибеген фибринге айланат жана гемостатикалык тығынды бекемдөө үчүн тармакка биригет, ал экинчилик деп аталат. гемостаз (экинчи гемостаз) гемостаз) (3-6-сүрөт).Акыр-аягы, жергиликтүү булалуу ткань көбөйүп, туруктуу гемостазга жетүү үчүн уюган канга айланат.

Физиологиялык гемостаз үч процесске бөлүнөт: вазоконстрикция, тромбоциттердин тромбунун пайда болушу жана кандын уюшу, бирок бул үч процесс ырааттуу жүрүп, бири-бирин кайталап, бири-бири менен тыгыз байланышта.Тромбоциттердин адгезиясы кандын агымы вазоконстрикция менен жайлаганда гана жетишүү оңой;S-HT жана TXA2 тромбоциттерди жандандыруу кийин бошотулган vasoconstriction өбөлгө түзөт.Активдештирилген тромбоциттер кандын уюшу учурунда коагуляция факторлорунун активдешүүсү үчүн фосфолипиддик бетти камсыз кылат.Тромбоциттердин бетине байланган көптөгөн уюу факторлору бар жана тромбоциттер фибриноген сыяктуу коагуляциялык факторлорду да бошотуп, уюу процессин абдан тездетет.Кандын уюшу учурунда пайда болгон тромбин тромбоциттердин активдешүүсүн күчөтөт.Мындан тышкары, уюган кандагы тромбоциттердин жыйрылышы кандын уюп калышына жана андагы сыворотканы сыгып чыгышына алып келиши мүмкүн, бул кандын уюшун катуураак кылып, кан тамырдын ачылышын бекем жаап коёт.Демек, физиологиялык гемостаздын үч процесси бири-бирине көмөктөшөт, ошондуктан физиологиялык гемостазды өз убагында жана тез жүргүзүүгө болот.Тромбоциттер физиологиялык гемостаз процессиндеги үч звено менен тыгыз байланышта болгондуктан, тромбоциттер физиологиялык гемостаз процессинде өтө маанилүү роль ойнойт.Тромбоциттер азайганда же функция азайганда кандын агыш убактысы узарат.